35mm là một tiêu cự vô cùng phổ biến. Hầu như hãng máy ảnh nào cũng có ống kính 35mm. Những máy ảnh ống kính cố định một tiêu cự thường sẽ là tiêu cự 35mm. Có rất nhiều câu chuyện xung quanh tiêu cự 35mm này, nhưng hầu như là do người ta dựng lên theo quan điểm cá nhân của họ, rồi ra sức thuyết phục người khác tin vào đấy. Hôm nay mình sẽ kể cho bạn nghe một vài câu chuyện như vậy.

Trong nhiếp ảnh,  “35mm” (ba mươi lăm ly) là cụm từ chúng ta thường nghe đến nhất: Film 35mm, ống kính 35mm, tương đương khổ 35mm … rất nhiều “35mm”, nhưng ở đây tôi chỉ muốn đề cập đến ống kính tiêu cự 35mm dùng trên film 35mm (kích thước chính xác là 24x36mm), hay còn gọi là full frame trên máy kỹ thuật số.

Tiêu cự 35mm cho góc nhìn như mắt người?

Tiêu cự 35mm trên film 35mm cho góc nhìn 63.4 độ. Toàn bộ góc nhìn của mắt bạn đạt hơn 180 độ cho 2 mắt, phần nhìn rõ nhất của 2 mắt đạt khoảng 55 độ, tương đương với tiêu cự 42mm. Hơn nữa hình ảnh bạn thấy được là do bộ não bạn tổng hợp ra từ 2 mắt, nó khá khác với hình ảnh thu được trên võng mạc. Vì vậy,  tiêu cự 35mm và mắt người không liên quan gì đến nhau cả.

Nhiều nhiếp ảnh gia nổi tiếng thế giới chụp và chỉ chụp ống kính tiêu cự 35mm?

Đây là một trong những “huyền thoại” nực cười nhất tôi hay nghe, nhất là về Henri Cartier Bresson. Trong khi ông này chủ yếu dùng ống kính tiêu cự 50mm trên máy Leica 35mm, phần 35mm phía sau đã được chuyển thành ống kính 35mm. Phần 35mm này thậm chí còn đi xa hơn khi có nhiều người bảo rằng trong chiến tranh thế giới thứ 2 ( 1939 – 1945 ), các phóng viên ảnh chủ yếu là sử dụng máy ảnh Leica, ống kính 35mm. Trong khi ống kính Leica tiêu cự 35mm đầu tiên đến tận năm 1948 mới bắt đầu được sản xuất. Chắc chắn có nhiều nhiếp ảnh gia chụp bằng ống kính tiêu cự 35mm, nhưng bên cạnh tiêu cự 35mm, họ còn chụp những tiêu cự khác nữa.

Tiêu cự 35mm cho hình ảnh hoàn hảo, không bị biến dạng?

Kể cả khi bạn dùng tiêu cự 50mm, chỉ cần mặt của chủ thể bạn hơi lệch khỏi vùng trung tâm ảnh một chút là sẽ bị biến dạng. Tiêu cự 35mm làm trầm trọng thêm tình trạng biến dạng này.

Ống kính tiêu cự 35mm giúp học nhiếp ảnh tốt hơn ?

Tất cả ống kính một tiêu cự (fix) đều bắt buộc bạn phải suy nghĩ và di chuyển nhiều hơn khi chụp ảnh, từ đó có thể nó sẽ giúp bạn nắm bắt được nhiếp ảnh nhanh hơn.

Vậy tại sao ống 35mm lại phổ biến như vậy ?

Chắc chắn là như vậy! Ngay cả những máy ảnh kỹ thuật số ống kính liền, dùng cảm biến kích thước nhỏ hơn fullframe như Fuji X100, Leica X1/X2… cũng chọn ống kính tiêu cự 23/24 mm để có góc nhìn tương đương ống kinh 35mm trên máy 35mm . Sau đây là nguyên nhân tại sao:

– Tiêu cự 35mm thuận tiện, dễ chụp. Bất kỳ ai cũng có thể đứng/ngồi tại chỗ, chụp lại những gì họ nhìn thấy trước mắt bằng ống kính 35mm. Đó là lý do tại sao ống kính này vô cùng phổ biến với thể loại ảnh lưu niệm, đường phố hay du lịch. Những ống kính như 50mm hay 28mm sẽ khiến người chụp phải di chuyển nhiều hơn để chụp được khung hình như ý.

 – Đối với máy ảnh dùng film 35mm, nhất là những dạng máy du lịch, máy rangefinder có khoảng cách từ film đến ngàm ống kính (distance flange) ngắn , thì ống kính tiêu cự 35mm dễ chế tạo, nhỏ gọn, và rẻ tiền.

 – Người ta đã quá chán những tiêu cự khác. Điều này nghe có vẻ buồn cười, nhưng thực tế nó lại diễn ra như vậy. Khi Oskar Barnack chế tạo ra chiếc Leica dùng film 35mm đầu tiên, ông đã chọn 50mm là tiêu cự ống kính chuẩn. Đây chỉ là sở thích riêng của ông, không căn cứ trên bất kỳ “một nghiên cứu khoa học” nào. Trước thành công của Leica, những hãng máy ảnh khác đã đua nhau sao chép chiếc máy này và sao chép luôn cả việc lấy tiêu cự 50mm làm chuẩn. Điều này khiến từ lúc ra đời (1924) cho đến khi kết thúc chiến tranh (1945), hầu hết ảnh chụp bằng máy 35mm đều chụp bằng ống kính tiêu cự 50mm. Đấy là chuyện ngày xưa, còn ngày nay, chẳng phải chúng ta vẫn nghe chụp chân dung là phải dùng ống tele tiêu cự 85mm trở lên sao. Việc nhà nhà chụp chân dung bằng ống tele, khiến cho những bức chân dung dạng này trở nên buồn chán. Và người ta chuyển sang chụp chân dung bằng ống wide, cụ thể là tiêu cự 35mm (biến dạng vừa phải), để tìm sự đổi mới.

Lời kết

Không ai có thể phủ nhận sự phổ biến của tiêu cự 35mm. Tuy nhiên, không phải ai cũng thích nó. Nhiều người thích tiêu cự 28mm hơn, do 35mm đối với họ không đủ rộng. Một số khác, trong đó có tôi, thích tiêu cự 40mm, vì cho như vậy là góc nhìn tự nhiên hơn. Hoặc rất nhiều người khác thích tiêu cự tiêu chuẩn 50mm. Mặc dù vậy, nhìn lại những nguyên nhân tôi đã kể trên, cùng với việc nếu bạn chỉ có một ống kính duy nhất, thì e là khó có lựa chọn nào hợp lý hơn tiêu cự 35mm.

Tất cả hình ảnh minh họa sử dụng trong bài viết đều được chụp từ ống kính 35mm trên máy ảnh có cảm biến fullframe. Ảnh được sưu tầm trên flickr.